Bongva Magazine - Vol 6

herh ka timi cu, kan khua holh theng, kan tlang holh theng (awthluk, awcawi) timi bia hi fakpi in kan dirpi lo ding hi a biapi taktakmi a si. Miz- api nih i hrawm khawh dingmi Laiholh (Halkha Awcawi) hi kan cawn le kan thiam chin khawh nakhnga, CACC nih i hmaithlak in Laimi holh vialte a fonhtonh i a serchuah cuahmah ko caah, mah cu CACC zulhphung cu zulh kan i timh cio ding kha a biapi bik. Zeiruang ah dah a biapit: Miphun tlawmte kan si caah kan duhning paoh in kan ca kan ` ial a si ahcun kan caholh a ` hangcho kho lai lo i, tlaunak lamtu a panh lai kha phan a um tuk cang. A si khawh chungin cafang ` ialning le biafang hmanning hi ca ` ialnak ah khahter le lawhter i zuam cio hna usih. Na zuam i kaa zuam ve a si ahcun Lai cafang ` ialning aa lawh khawhnak ding i cawn hi lam a fawi bikmi cawnnak lamdik a si. Ruat setmat in ca ` ial le tuaktan buin cafang ` ialning cawn cu “Lampheikal” nakin a fawi deuh saoumau. Cun, Laiholh ah a aw a pei tiah na ruahmi hna kha nihsawh phung a si lo. A ruang cu Laiholh ah hi bak hi aw thluk dik a si timi a um lem lo. Kan Chinram ahhin holh tete (dia- lects) 40-50 kar hrawng a um lai tiah zumh a si i, cucu aho paoh nih theih a si. Cucaah cun, Halkha Laiholh kha chuahpi holh (na- tive tongue) a si lomi hi 70% in 80% kan si lai. English mirang holh in kan holh tik zon- gah kan aw a pei dih. Miphun nih a ngeih i kan aw peining aa dang cio hna, Laimi kan si caah Chinmi nih Laiholh zeitluk pei in kan holh zon- gah kan i theihpiak dih ko. Chinmi kan unau pawl nih zeitluk pei in an holh zongah nih- sawh loin ` ha tein ngaihpiak le theihpiak kan i zuam awk a si. A ngaite tiah cun nihsawh timi hrimhrim hi a um awk a si lo. Cucaah aw pei kong ah buai ding a si lo i, cafang ` ialning le biafang hmanning aa lawh khawh chin nakding tu hi kan i buaipi deuh dingmi le kan i cawnpiak zungzal dingmi cu a si. Kan miphun a ngandam nakhnga, kan Laiholh vawlei chanza dongh tiang a nun thai nakhnga, ca kan ` ial tikah biafang ` ialning kha

eu nih “Van ra ta bat?”an ti i, micheu ve nih “Van ra ta hmanh” an ti ve i, micheu ` hiam nih “Vun ra ta hmanh?” an ti ve hoi. Mah ti khua khat le khua khat kan holh khathnih aa danmi hi kan thawhkehnak i dan ruang a si lo i, kan chuahsemnak khua ah hrinsor phunkip i cawhhrup ruangah kan holh awcawi aa dan biatu a si. Cucaah, ca kan ` ial tikah cun a si khawh chungin kan cafang le biafang kalning aa lawh kha a biapi tuk. A cunglei ka ` ialmi hna ahkhin “Vun ra ta hmanh?” timi khi Lai- ca ` ial tikah cun kan hman cio awk a si hnga! Kan Lai caholh tam deuhpi na rel a si ahcun cafang ` ialning le hmanning tampi na chap khawh lai. Cucaah Lai cauk chuak tampi in caw law, lam fawi bik a simi cafang ` ialning aa lawh khawh nakhnga cawng ve cang. Chin miphun vialte nih Laiholh in kan holh cio tikah khua khat le khua khat i theih- piak ning ah kan aw a pei ciomi a lo ko lai. Halkha khua le Thantlang khua zong khua khat le khua khat awthluk, awcawi, awth- luaining aa lawh lo tikah kan Laiholh aw chuah ning aa dang cio i, a pei dih tiah ti khawh a si. Lawngtlai Laimi zong cu bantuk ` hiam ` hiam cu a si ve ko. Bangladesh ummi Bawm-Laimi holh zong an si ` hiam ` hiam ve ko. Sihmanhsehlaw, Laiholh in kan holh tikah pakhat le pakhat kan i theihthiampiak khawhnak Laiholh awcawi kha Laiholh timi cu a si ko. Amah balte Laica ` ialning ahcun a si khawh chungin kan cafang hmanning aa lawh a hau hrimhrim ko cang ti hi kan hmuichon si cio hram seh ti hi saduhthah bik a si. Mahka hin kan aw thlukning in aa dan- nak ka hun langhter ` han lai:

Halkha khua - Vuikhat Thantlang khua - Oikhat Vanzangtlang - Voikhat Lawngtlai peng - Vawikhat A dangdang - Veikhat, awikhat tbk...

A cung i ka langhtermi ahhin Laica ` ial tikah a dik bikmi cu ‘Voikhat’ timi zawn khi a si. Laimi nih kan hngalh a herh bik tiah ka ru- ahmi le kan lungthin kilne ah kan chiah peng a

Bongva Magazine

115

Chin Baptist Mission Church—DC

2017